مقدمه
رابطه بین انسان و محیط‌زیست پیوسته امری پیچیده بوده است؛ انسان هم جزئی از طبیعت و هم مستقل از آن است؛ دیدگاه کلی علم آن است که انسانها به‌واسطه انتخاب طبیعی تکامل‌یافته‌اند ولی از دیدگاه فناوری، انسانها، محیط‌زیست را شکل می‌دهند؛ در عین حال می‌توانند آن را مشاهده و ثبت کنند. این مشاهده و ثبت شامل محیط‌زیست و آثار انسان بر محیط‌زیست نیز می‌شود.
افزایش تمایل به شناسایی آثار انسان بر محیط‌زیست منجر به درخواست‌های اساسی در زمینه تحول اقتصاد سنتی، اخلاق و مفروضات حسابداری شده است. برای مثال در سال 1970 پرسشهایی مطرح شد که نشان‌دهنده نگرانیهای موجود در زمینه محدودیتهای الگوی سنتی مدیریت بود. چاستین (Chastain, 1973)، گامبلینگ (Gambling, 1974)، آلمن (Ullman, 1976) و دیرکز و پرستون (Dierkes & Preston,1977) نیز رابطه بین حسابداری، سازمانها و اجتماع را کشف کردند. در سال 1990 نگرانیها بر مسائل زیست‌محیطی متمرکز شد. به‌تازگی نیز تلاشهایی جهت عملیاتی کردن مسائل زیست‌محیطی انجام شده و این مقاله نیز به‌دنبال ایجاد یک چارچوب نظری براساس 8 فرض منطقی است.
هدفهای اصلی این مقاله در خصوص حسابداری محیط‌زیست و انتقاد به نقش فعلی حسابداری در دو زمینه به‌شرح زیر است؛ اول آنچه را در ادبیات گذشته مطرح شده است به‌منظور فراهم‌آوردن درک نظری از حسابداری و گزارشگری محیط‌زیست، ترکیب و به‌صورت نقادانه ارزیابی و با استفاده از ادبیات گذشته، مدلی چندلایه با 8 فرض منطقی، ایجاد کند.
بنابراین هدف اول فراهم آوردن توجیه نظری برای حسابداری و گزارشگری محیط‌زیست است. به‌عبارت دیگر این مقاله به‌دنبال نشان دادن آن است که چرا توسعه یک سیستم جامع حسابداری محیط‌زیست برای سازمانها ضروری است و چرا آنها باید نتایج این سیستم را به سهامداران گزارش کنند. در این مقاله فرض می‌شود که شرکتها باید به شیوه‌ای مسئولیت‌پذیر در برابر اجتماع رفتار کنند.
این مدل بر مبنای این اعتقاد شخصی قراردارد که شرکتها نیاز به توجه به مسائل زیست‌محیطی دارند. در مقایسه با غنای مطالعات انجام‌شده در زمینه بررسی افشای مسائل محیط‌زیست، مطالعات اندکی در زمینه نظریه‌ةایی انجام گرفته که علت نیاز به حسابداری محیط‌زیست را بیان می‌کنند.
هدف دوم این مقاله آزمون معانی و نشانه‌های چارچوب نظری برای سازمانها و حسابداران است. در این مقاله به‌صورت ویژه‌ای رویکرد اصلی جهت عملیاتی کردن حسابداری محیط‌زیست بررسی می‌شود.
این مقاله شامل مفروضاتی از اخلاقیات، اقتصاد و ادبیات حسابداری محیط‌زیست است که در کنار یکدیگر مدلی نظری را ارائه می‌کند شکل (1) این مدل نظری، ترکیب و خلاصه‌ای است که براساس مطالب بیان‌شده در ادبیات نظری پیشین، بنا نهاده شده است.
مدل حسابداری و گزارشگری محیط‌زیست
در این بخش براساس ادبیات پیشین حسابداری، اقتصاد و محیط‌زیست، مدلی جهت پشتیبانی از حسابداری و گزارشگری محیط‌زیست ارائه شده است. این مدل از 5 بخش کلی تشکیل شده است که عبارتند از: خطرات محیط‌زیست، مسئولیت شرکت، یک رابطه جدید میان صنعت و محیط‌زیست، نیاز به اندازه‌گیری آثار صنعت بر محیط‌زیست و نیاز به گزارش این آثار. در داخل مدل نیز بحث در مورد 8 فرض زیربنایی وجود دارد.
خطرات محیط‌زیست
«عناصر اولین فرض آن است که محیط‌زیست در معرض تهدید قرار دارد. ماهیت و شدت این تهدید درخور بحث است، ولی اساساً منابع علمی معتبر موافقند که بشر با مجموعه‌ای از مشکلات محیط‌زیست با ورود به هزاره سوم روبه‌روست. کاول (Kovel, 2007) فهرستی از شاخص‌های محیط‌زیست را طبقه‌بندی کرد که نشان‌دهنده فهرست فشرده‌ای از تنزّل محیط‌زیست از سال 1970 تا 2000 است.
متأسفانه هیچ دلیلی وجود ندارد که نشان دهد در آینده نیز این روند متوقف می‌شود. تهدیدهای محیط‌زیست توسط بک (Beck, 1992, 1999) تحت عنوان ریسکهای محیط‌زیست، طبقه‌بندی شده است. نسل بشر در معرض و تهدید این ریسکها قرار دارد؛ بنابراین دریک جامعه پرریسک زندگی می‌کند و این امر تفاوت اساسی با جوامع اولیه دارد.
بک (1992) اظهار داشت که: “ فجایع زیست‌محیطی و پرتوهای اتمی، حریم ملتها را نادیده می‌گیرد. حتی ثروتمندان و صاحبان منابع از دست آنها در امان نیستند. اینها نه‌تنها سلامت را به مخاطره می‌اندازند بلکه مشروعیت داراییها و سود را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند.”
گرم شدن جهان و افزایش سطح دریاها به‌واسطه ذوب شدن کوههای یخ، مناقشه اصلی در زمینه تغییرات آب‌وهواست؛ به‌طور کلی این تغییرات آب‌وهوا به‌دست بشر رخ داده است.
فرسوده شدن لایه ازن یکی دیگر از مشکلات زیست‌محیطی است؛ علاوه بر هوا، دریاها و آبهای شیرین نیز در معرض تهدید آلودگی قرار دارند؛ بسیاری از رودخانه‌ها به‌شدت آلوده شده‌اند و ادامه استفاده از آفت‌کشها و مواد شیمیایی منجر به کاهش تنوع زیستی خواهد شد.
دانلود کامل حسابداری محیط زیست